Lees meer over onderzoek naar temperament

In dit nieuwsbericht geven we graag meer informatie over twee recente artikelen vanuit ons onderzoeksteam. Deze twee recente artikelen zijn geschreven over een onderzoek vergelijkbaar aan Opgroeien in Amsterdam, maar dan met iets oudere kinderen, namelijk kinderen tussen de 4 en 8 jaar oud. Beide artikelen kijken naar temperament van het kind.

Het temperament van kinderen bepaalt hoe kinderen verschillend reageren in verschillende situaties. Temperament kan onderverdeeld worden in drie dimensies: in hoeverre kinderen actief en impulsief zijn, de mate van zelfcontrole en in hoeverre kinderen sterke emoties ervaren.

Het eerste artikel kijkt naar de dimensie van sterke emoties die kinderen ervaren, en dan met name de negatieve emotionaliteit. Kinderen met een hoge mate van negatieve emotionaliteit kunnen gemiddeld genomen wat meer de neiging hebben om gefrustreerd, boos, bedroefd en angstig te zijn. De vraag die centraal stond, was in hoeverre negatieve emotionaliteit van kinderen samenhangt met hun opstandige gedrag, bijvoorbeeld ten opzichte van hun ouders. Ook wilden we weten of dit proces verklaard wordt door opvoedgedrag van ouders.

Om dit te onderzoeken zijn vragenlijst- en observatiegegevens gebruikt van 386 ouders met hun kinderen. Het bleek dat kinderen met veel negatieve emotionaliteit inderdaad meer opstandig gedrag lieten zien. Ditzelfde opstandig gedrag werd daarnaast ook beïnvloed door opvoeding: hoe ‘harder’ de ouders straften of controle over hun kind uitoefenden, hoe meer opstandig gedrag kinderen gingen vertonen. Het onderzoek liet niet zien dat kinderen met veel negatieve emotionaliteit ‘harder’ opvoedgedrag uitlokten bij hun ouders en daardoor meer opstandig gedrag gingen vertonen.

Het tweede artikel met dezelfde 386 ouders en kinderen, keek naar de zogenoemde ‘spectrumhypothese’. Die hypothese gaat er vanuit dat het temperament van een kind, en dan met name negatieve emotionaliteit, op dezelfde lijn ligt als opstandig gedrag. Uit onderzoek weten we dat opstandig gedrag veranderd kan worden door een opvoedtraining. We wilden weten of we door een opvoedtraining niet alleen opstandig gedrag kunnen veranderen, maar ook het temperament van kinderen. Temperament van kinderen is volgens deze hypothese dus niet een vaststaand of onveranderlijk iets, maar juist iets wat kan veranderen onder invloed van de opvoeding. Om deze hypothese te onderzoeken deden gezinnen mee aan een oudertraining, genaamd ‘Pittige Jaren’. De training is gericht op het aanleren van opvoedvaardigheden die helpen dwars en opstandig gedrag bij kinderen te verminderen.

Uit de resultaten bleek dat de oudertraining het opstandige gedrag van kinderen verlaagde. De training werkte net zo goed voor kinderen met een moeilijk temperament, als voor kinderen met een gemakkelijker temperament. Voor de spectrumhypothese vonden we inderdaad dat niet alleen het opstandige gedrag verminderde, maar ook de temperamentdimensie negatieve emotionaliteit. Kinderen lieten minder opstandig gedrag én minder negatieve emotionaliteit zien na de oudertraining. Hieruit kunnen we voorzichtig concluderen dat temperament niet iets vaststaand of onveranderlijk is, maar dat het kan veranderen door bijvoorbeeld een oudertraining of als ouders hun opvoedstrategieën aanpassen.